သံေဝဇနိယေလးဌာန
ဗုဒၶျမတ္စြာသည္ ကုသိနာရံု၌ ပရိနိဗၺာန္စံယူေတာ္မူ
ခါနီးတြင္ အာနႏၵေထရ္အား ေခၚေတာ္မူ၍ “ဖူးေျမွာ္
ထုိက္၍ ဖူးေျမွာ္သူမ်ားအား အက်ိဳးမ်ားေစလိမ့္မည္” ဟု သံေဝဇနိယေလးဌာနကုိ ရည္ညြန္းေဖာ္ျပ
ေဟာၾကား ေတာ္မူခဲ့ ေလသည္။ (ျပဆုိခဲ့ၿပီး) ထုိသံေဝဇနိယ ေလးဌာနသည္ ယခုအခါ မဇၥ်ိမတိုင္း
(အိႏၵိယ ႏွင့္ နီေပါလ္)၌ အဓိကရထားရွိ ထိန္သိမ္းၾက ေလသည္။ ထုိသံေဝဇနိယေလးဌာနကုိ စတင္ေဖာ္
ထုတ္၍ ထိန္သိမ္း ခဲ့သူမွာ မဂဓတုိင္း၊ ေမာရိယမင္းဆက္၌ အထင္ရွားဆံုးျဖစ္သည့္ ဘုရင္အေသာက
မင္းတရားႀကီးသည္ ဘီစီ ၂၄၄ ခုႏွစ္တြင္ သံေဝဇနိယ ေလးဌာနသုိ႔ ကုိယ္တုိင္ လွည့္လည္ မွတ္သားထားခဲ့သည္။
ေႏွာင္းလူတုိ႔သည္ အေသာက မင္းတရားႀကီး၏ ေက်းဇူးေၾကာင့္
ထုိသံေဝဇနိယ ေလးဌာနကုိ ေကာင္းစြာဖူးျမင္ ပူေဇာ္နိုင္ခဲ့ၾက ေလ သည္။
(က) လုမၺိနီအင္ၾကင္းေတာ(ဖြားေတာ္မူရာ)
ဗုဒၶေခတ္။ ။ကပိလဝတ္ျပည္မွ
(၁၂)မုိင္းေဝး ေသာ ေနရာတြင္ရွိသည္။ ကပိလဝတ္ျပည့္ရွင္ သုေဒၶါဒန မင္းႀကီး၏ မိဖုရားႀကီး
မယ္ေတာ္ မာယာေဒဝီသည္ မီးရွဴးသန္႔စင္ ဖြားျမင္ခါနီး အခ်ိန္တြင္ အမိအဘမ်ားရွိရာ ေဒဝဒဟျပည္သုိ႔အသြား
ကပိလဝတ္ျပည္မွ ၁၂ မုိင္ေဝးေသာေနရာသို႔ ေရာက္ေသာအခါ ကုိင္းညြတ္၍ က်ေန ေသာ အင္ၾကင္းပင္ပ်ိဳ၏
ကုိင္း တကုိင္းကုိ ဆြဲကုိင္ထိေတြ႔ ေလလွ်င္ မတ္မတ္ရပ္လ်က္ ကမၼဇေလလႈပ္ရွား၍ ဖြားျမင္ျခင္းကိစၥ
ၿပီးေျမာက္ေလ၏။ ဖြားျမင္ေသာ သားေတာ္၏ အမည္မွာ သိဒၶတၳျဖစ္၍၊ ေနာင္ ၃၅ ႏွစ္ ၾကာ ေသာအခါ
သဗၺညဳတေရႊဉာဏ္ရွင္ ဗုဒၶဘုရားရွင္ျဖစ္ေတာ္မူေလသည္။ ထုိသုိ႔ ဘုရားရွင္ ဖြားျမင္ရာ အင္ၾကင္းပင္
ေတာအုပ္သည္ လုမၺိနီ အင္ၾကင္းေတာဟူ၍ ေက်ာ္ၾကားေလသည္။ သံေဝဇနိယ ေလးဌာနအနက္ ပထမဆံုး ဌာန
ျဖစ္ေလသည္။
ယေန႔ေခတ္။ ။ လုမၺိနီကုိ ယခုအခါတြင္ ရုမၼိေဒယီဟုေခၚသည္။ နီေပါလ္
NEPAL ႏုိင္ငံတြင္ရွိ သည္။ ရုမၼိေဒယီေနရာကို ၁၈၉၆ ခုႏွစ္တြင္ နာမည္ေက်ာ္ အိႏၵိယေရွးေဟာင္း
သုေတသန ပညာရွင္ ဆာအလက္ ဇႏၵ-ယားကန္းနင္းဟန္းက တူေဖာ္ေတြ႔ရွိသည္။ ယေန႔လုမၺိနီကို အေဝးမွ
ၾကည့္လွ်င္ ကြ်န္းငယ္တခုကဲ့သုိ႔ ထင္ရ သည္။ ၁၉၆၇ ခုႏွစ္တြင္ ကုလသမဂၢ အေထြေထြ အတြင္းေရးမႉးခ်ဳပ္
ဦးသန္႔၏ ေက်းဇူးေၾကာင့္ “လုမၺိနီ ဖြံ႔ၿဖိဳးေရး စီမံကိန္း” တရပ္ခ်မွတ္ၿပီး ျပဳျပင္ထိန္းသိိမ္း
ေဖာ္ထုတ္လ်က္ရွိသည္။ လုမၺိနီတြင္ ယေန႔ေတြ႔ရွိႏုိင္ေသာ စိတ္ဝင္ စားဖြယ္မ်ားမွာ-
၁။ အေသာကေက်ာက္တုိင္။
။ ဤေက်ာက္တုိင္သည္ အလြန္ စိတ္ဝင္စားဖြယ္ရာ သမုိင္းေၾကာင္းကုိ ေဖာ္ျပ သည္။ ဘီစီ
၂၄၄ ခုႏွစ္ တြင္ အေသာက မင္းတရားႀကီးသည္ လုမၺိနီသို႔
ေရာက္လာခဲ့ရာ ဘုရားရွင္ ေမြးဖြား ရာတြင္ ေက်ာက္စာတုိင္ တတုိင္ စုိက္ထူခဲ့ေပသည္။ ယေန႔
ေတြ႔ျမင္ႏုိင္ေသာ ေက်ာက္တုိင္၏ အျမင့္မွာ ၁၃ ေပ ၆ လက္မ ျဖစ္ၿပီး လုံးပတ္မွာ ၇ ေပ ၃
လက္မ ျဖစ္၍ ေျမထဲ၌ ၁၀ ေပခန္႔ စုိက္ဝင္ေနသည္ဟုဆုိသည္။ ေက်ာက္စာတုိင္တြင္ ျဗာဟၼီအကၡရာျဖင့္
စာေၾကာင္း ငါးေၾကာင္း ဤသုိ႔ ေရးထုိးထားေလသည္။ “ေဒဝါနံပီယ ဒႆီ မည္ေသာ မင္းတရားႀကီး (အေသာက)သည္ ဘိသိက္ခံေတာ္ မူၿပီး နွစ္၂၀
အၾကာတြင္ ဗုဒၶသက်မုနိ ဖြားေတာ္မူေသာ ဤေနရာသို႔ ကုိယ္တုိင္ ႂကြေရာက္ဖူးျမင္ၾကည္ညိဳ ေတာ္မူေလသည္။
ဤေနရာသည္ ျမတ္ဗုဒၶ ဘုရားရွင္ကုိ ဖြားျမင္ေတာ္မူသည္ဟု ျပသရန္ အလုိ႔ ငွာအတြက္ သိေႏၶာျမင္းရုပ္
ထုလုပ္၍ ဤေက်ာက္တုိင္ စုိက္ထူ ေတာ္မူသည္။ လုမၺိနီဟု ေခၚတြင္ေသာ ဤေက်းရြာကုိလည္း ဘုရားရွင္
ဖြားျမင္ေတာ္မူရာ ျဖစ္ေသာ ေၾကာင့္ ဘာသာေရး ဆုိင္ရာ ခုိင္းေၾကးတုိ႔မွ လြတ္ကင္းေစၿပီး
ႏွစ္ဖုိ႔တဖိုေသာ ေျမခြန္ကုိသာလွ်င္ ထမ္းေဆာင္ ေစေလသည္။”
၂။ေရွးေဟာင္းဘုန္းေတာ္ႀကီးေက်ာင္း။
။ အုတ္ျမစ္ အေျခမ်ား ေလးေထာင့္ပံုစံျဖင့္ အုတ္ျမစ္မ်ားကုိ နီေပါလ္ အစုိးရက တူးေဖာ္ေတြ႔ရွိထားသည္ကုိ ၾကည့္လွ်င္ တခ်ိန္က
အလြန္ႀကီးက်ယ္ေသာ ေက်ာင္းေတာ္ႀကီး ျဖစ္ ေၾကာင္း သိနုိင္ေလသည္။
၃။ မာယာေဒဝီေက်ာင္းေတာ္
။ ။ ဖြားေတာ္မူသည့္ သိဒၶတၳမင္းသားငယ္ႏွင့္
ဆက္ႏြယ္သည့္ ေက်ာက္ရုပ္တု မ်ား ရွိသည့္ ေက်ာင္းေတာ္ေနရာကုိ ေခတ္မီ ပံုစံျဖင့္ ျပင္ဆင္ထားသည္။
ဤေက်ာင္းေတာ္ ေနရာသည္လည္း အေသာကမင္းတရားႀကီး တည္ထားခဲ့ေသာ ေနရာေဟာင္း ေပၚတြင္ပင္ ျပန္လည္
တည္ေဆာက္ထားဟန္ ရွိ သည္ဟု သုေတသီတုိ႔က ယူဆၾကသည္။
၄။ေရကန္ငယ္။ ။ဤေက်ာင္းေတာ္အနီးတြင္
ေရကန္ငယ္တခုရွိရာ သိဒၶတၳမင္းသား၏ ပထမဦးဆံုး ေရသံုး သပ္ရာ ေရကန္ငယ္ ျဖစ္သည္ဟု ယူဆၾကသည္။
၅။ေခတ္သစ္ေစတီေတာ္ႏွစ္ဆူ။ ။နီေပါလ္အစိုးရက တည္ထားကုိးကြယ္ေသာ ဗုဒၶနာထေစတီ
ႏွင့္ သြယံဘူ ေစတီေတာ္ တုိ႔ျဖစ္သည္။
(ခ) ဗုဒၶဂယာ (ပြင့္ေတာ္မူရာ)
ဗုဒၶေခတ္။ ။သိဒၶတၳမင္းသားသည္
သက္ေတာ္ ၂၉ ႏွစ္တြင္ တရားရွာရန္ ေတာထြက္ေတာ္ မူလာရာ ေသနာ နိဂံုးရြာ အနီးရွိ ေနရဥၨျမစ္နားမွ
ဥရုေဝလေတာသို႔ ဝင္ေလသည္။ ေသနာနိဂံုးရြာ အနီးတြင္ ဖြားဖက္ေတာ္ မဟာ ေဗာဓိပင္ ရွိေလသည္။
ထုိေဗာဓိပင္ရင္း၌ပင္ ျမတ္စြာဘုရားအျဖစ္သုိ႔ ေရာက္ရွိ ေတာ္မူခဲ၏။ ထုိေၾကာင့္ ေဗာဓိမ႑ိဳင္
ဌာန သို႔မဟုတ္ သမၼာသေမၺာဓိဉာဏ္ကုိ ရရွိေတာ္မူရာ အရပ္ျဖစ္သျဖင့္ သံေဝဇနိယေလးဌာနတြင္
ဒုတိယဌာနအျဖစ္ ျမတ္ဗုဒၶ ကုိယ္ေတာ္တုိင္ သတ္မွတ္ခဲ့သည္။
ယေန႔ေခတ္။ ။ျမတ္ဗုဒၶဘုရားရွင္ ႏွင့္ ဆက္စပ္ရာဌာန ျဖစ္သျဖင့္
ဗုဒၶဂယာဟု ေခၚတြင္သည္။ အေသာက မင္းတရားႀကီးသည္ ဤျမင့္ျမတ္ေသာဌာနသုိ႔ ေရာက္ရွိလာရာတြင္
ေက်ာက္စာတုိင္ စုိက္ထူခဲ့သည္။ ဘုရားရွင္ ပြင့္ေတာ္မူရာ ေနရာအျဖစ္ ဗုဒၶဘာသာဝင္ မင္းတုိင္းက
စိတ္ဝင္စား ၾကည္ညိဳၾကသည့္ အေလ်ာက္ ဗုဒၶဝင္ သမုိင္းစဥ္ဆက္မ်ားကုိ မေပ်ာက္ပ်က္ရေအာင္
ထိန္သိမ္း ေစာင့္ေရွာက္ၾကသည့္နည္းတူ မြမ္းမံျခင္း အသစ္ ေဆာက္လုပ္ျခင္းမ်ားလည္း ရွိသည္။
ျမန္မာနိုင္ငံမွ ပဥၥမသဂၤါယနာတင္ မင္းတုန္းမင္း တရားႀကီးသည္ ပင္လွ်င္ ၁၈၇၄ ခုႏွစ္တြင္
ဓမၼသာလာ ဇရပ္တန္ေဆာင္းတခု ေဆာက္လုပ္ လွဴဒါန္းခဲ့ဖူးေလသည္။ ယေန႔ ဗုဒၶ ဂယာသည္ ဗုဒၶဝင္ဆိုင္ရာ
ဌာနတခုအျဖစ္ ဘုရားဖူးေျမာ္ ၾကည္ညိဳသူမ်ား အတြက္သာ ႀကီးက်ယ္ ျမင့္ျမတ္ ေသာ ဌာနမဟုတ္ေပ။
ေရွးေဟာင္းသုေတသန၊ သမုိင္းသုေတသီမ်ား အတြက္ပါ စတ္ဝင္စားဖြယ္ရာ ေနရာ ေဒသႀကီး တခု ျဖစ္ေနေပသည္။
ဗုဒၶဂယာတြင္ ယေန႔ေတြ႔ရွိနိုင္ေသာ စိတ္ဝင္စားဖြယ္၊ ၾကည္ညိဳဖြယ္ရာမ်ားစြာ ရွိသည္။
၁။ မဟာေဗာဓိပင္
။ ။ ဗုဒၶဘုရားရွင္ပြင့္ေတာ္မူရာ ေညာင္ပင္ျဖစ္ေသာ္လည္း
သမၼာသေမၺာဓိကုိ ေအာင္ျမင္ ေတာ္မူရာျဖစ္သျဖင့္ မဟာေဗာဓိပင္ ဟု ေခၚသည္။ ဘုရားအေလာင္း
ပြင့္ေတာ္မူရာ မူလ ေဗာဓိ ေညာင္ပင္မွ အႏြယ္မပ်က္ ဆက္လက္ထိန္း သိမ္းထားခဲ့ေသာ ေဗာဓိေညာင္ပင္ကုိ
ေတြ႔နိုင္သည္။
၂။ မဟာေဗာဓိေစတီေတာ္။ ။ ဗုဒၶဂယာတြင္ အထင္ရွားဆံုး ေစတီေတာ္ ျဖစ္သည္။ အျမင့္
ဉာဏ္ေတာ္ေပ ၆၀ ရွိၿပီး၊ ေလးေျမွာင့္ပံုသဏၭာန္ ျဖစ္သည္။ အေသာက မင္းတရားႀကီး စတင္ တည္ထားကုိးကြယ္
ခဲ့သည္ဟု ဆုိသည္။ သုိ႔ရာတြင္ မူလလက္က်န္ အႂကြင္းအက်န္မွ်ပင္ မေတြ႔ ရေတာ့ေပ။ ယေန႔ေတြ႔ရေသာ
ႀကီးက်ယ္ခမ္း နားေသာ ဗုဒၶဘာသာယဥ္ေက်းမႈ လက္ရာမ်ားႏွင့္ အေဆာက္အဦးမွာ တျဖည္းျဖည္းျပဳျပင္
တည္ထားေသာ ေႏွာင္းလက္ရာျဖစ္သည္။ အႀကိမ္ ေပါင္းမ်ားစြာ မူရင္းအတုိင္း ထပ္မံ အသစ္ တည္ေဆာက္ျပဳျပင္
မြမ္းမံခဲ့သျဖင့္ ေန႔စြဲႏွင့္ အႏုပညာပံုသဏၭာန္တုိ႔ကို စဥ္းစားဆံုးျဖတ္ရန္ မလြယ္ကူေပ။
သုိ႔ရာတြင္ ခရစ္ သကၠရာဇ္ ၃ ႏွစ္ရာ စုတြင္ ခရီးလွည့္လည္ခဲ့ေသာ တရုတ္ဘုရားဖူး ခရီးသည္
ရြန္ဆန္း (HIUEN TSIANG) ၏ မွတ္တမ္းအရ သူ မဟာေဗာဓိသို႔ ေရာက္ခဲ့ေသာ ေအဒီ ၆၃၇ ခုႏွစ္တြင္
ယခုဖူးေတြ႔ရသည့္ အရြယ္ပံု သဏၭာန္ အေနအထား အတုိင္း ရွိသည္ဟု ေဖာ္ျပခဲ့ သည္။ ျမန္မာနိုင္ငံ
ပုဂံျပည္၌ ပုံစံတူ ေစတီတဆူ တည္းထားခဲ့သည္။
၃။ဝဇီရာသနပလႅင္။
။စိန္ပလႅင္ဟုေခၚေသာ ပလႅင္ျဖစ္သည္။ မဟာေဗာဓိေစတီေတာ္ ႏွင့္ မဟာေဗာဓိပင္ အၾကား၌ရွိသည္။
အုတ္ခံုအမွတ္ အသားျပဳ၍ထားရာ ေဂါတမ ျမတ္စြာဘုရားသည္ ဤေနရာ၌ပင္ သဗၺညဳတ ေရႊဉာဏ္ ေတာ္ကုိ
ရရွိခဲ့သည္ဟု ရည္မွတ္၍ ဗုဒၶဘာသာဝင္မ်ား အထူး ၾကည္ညိဳရာ ေနရာျဖစ္သည္။ အပရာဇိတပလႅင္ဟု
ေခၚသည္။
၄။သတၱ
သတၱာဟ(၇)ဌာန။ ။ျမတ္ဗုဒၶဘုရား ရွင္အျဖစ္သို႔
ေရာက္ၿပီးေသာ အခါ ေနရာဌာန တခုစီတြင္ (၇) ရက္ စံေတာ္မူရာ ေနရာဌာနေပါင္း (၇) ေနရာကို
အမွတ္အသားျပဳ၍ထားသည္။
-ေဗာဓိပင္ႏွင့္ ေရႊပလႅင္(အထက္၌ျပခဲ့ၿပီး)
-အနိမိသေစတီေတာ္။ဉာဏ္ေတာ္
၅၅ ေပရွိ
ေစတီေတာ္ငယ္ျဖစ္သည္။
-စကၤမ(ေခၚ)ရတနာစႀကၤ ံေတာ္။
မဟာေဗာဓိ
ေစတီေတာ္ ေျမာက္ဘက္။
-ရတနာဃရ(ေခၚ) ေရႊအိမ္။ မဟာေဗာဓိေစတီ
ေတာ္ႀကီး၏ အေနာက္ဘက္ ေပ
၃၀၀ အကြာ၌
ရွိသည္။ ေဗာဓိသတၱပံုရွိသည္။
-အဇပါလနိေျဂာဓ(ေခၚ) ဆိတ္ေက်ာင္းေညာင္
ပင္။ယခုမရွိေတာ့ေပ၊ အေသာကမင္းတရားႀကီး
စုိက္ထူခဲ့ေသာ ေက်ာက္တုိင္တခုသာ
၁၂ ေပ
အျမင့္ခန္႔ က်န္ေတာ့သည္။
-မုစလိႏၵာအို္င္။ မဟာေဗာဓိေစတီေတာ္ႀကီး၏
ေတာင္ဘက္ တမိုင္ခန္႔အကြာတြင္
ေနရာပ်ပ်
သာ ရွိေတာ့သည္။
-ရာဇယန (ေခၚ) လင္းလြန္းပင္ေျခရင္း။
မဟာ
ေဗာဓိေစတီေတာ္ ေတာင္ဘက္။
၅။ ေက်ာက္လက္ရန္းမ်ား ။
။ မူလကေစတီေတာ္ ႀကီးကုိ ဝုိင္း၍ ပတ္ထားေသာ ေက်ာက္ပြတ္လံုး လက္ရန္း မ်ားျဖစ္သည္။
သုဂၤေခတ္ အႏုပညာလက္ ရာမ်ားျဖစ္သည္။
၆။ ေနရဥၨရာျမစ္ ။
။ မဟာေဗာဓိေစတီ၏ အေရွ့ဘက္ ကုိက္ ၃၀၀ အကြာ၌ရွိသည္။ လီလာဂ်န္ ေခၚ ဖလဂူျမစ္ဟု ေခၚသည္။
၇။ သုဇာတာအိမ္ေနရာ။ ။ ျမတ္ဗုဒၶဘုရားရွင္အား ပထမဦးဆံုး ဆြမ္းကပ္လွဴသည့္
ဃနာႏုိ႔ဆြမ္း ဒကာမ သုဇာတာ၏ အိမ္ေနရာဟု သတ္မွတ္ထားေသာ အုတ္ခံုေနရာ ျဖစ္သည္။ ေနရဥၨရာျမစ္
အေရွ့ ဘက္ကမ္းကူး ေနရာ၌ ရွိသည္။
၈။ ဥရုေဝလရေသ့ေက်ာင္းသခၤမ္း။
။ဘုရားရွင္ သည္ ပထမဝါဆို၍ သီတင္းကြ်တ္တြင္ ကုိယ္ေတာ္ တုိင္ႂကြ၍ ဥရုေဝလရေသ့ႀကီးကို
ခြ်တ္ရန္ရေသ့ႀကီး ၏ မီးတင္းကုပ္၌သီတင္းသံုးစဥ္ မီးတင္းကုပ္ရွိ နဂါးႀကီးႏွင့္ ဘုရားရွင္
တန္ခိုးၿပိဳင္ရာမွ အႏုိင္ရရွိရာ ေနရာျဖစ္သည္။ ယခုအခါ မီးတင္းကုပ္ေနရာ၌ နဂါးရုပ္ တစ္ရုပ္ရွိသည္။
၉။ ဒုကၠရစရိယာက်င့္ရာေနရာ။
။ဥရုေဝလေတာ ဘုရားရွင္ ဒုကၠစရိယာ က်င့္ရာေနရာမွာ ယခုအခါ ေတာအုပ္ ငယ္တခု အျဖစ္
ဗုဒၶဂယာမွၾကည့္လွ်င္ ျမင္ေတြ႔ရသည္။ ၎ေနရာ၌ လႈိင္ဂူအတြင္း ျမတ္ဗုဒၶ ဒုကၠရစရိယာ က်င့္ေနတဲ့
ရုပ္ပြားေတာ္ပံုရွိသည္။
(ဂ) မိဂဒါဝုန္(ဓမၼစၾကာတရာဦး
ေဟာေတာ္မူရာ)
ဗုဒၶေခတ္။
။ဘုရားရွင္အျဖစ္သို႔ ေရာက္ၿပီး ေနာက္ ပထမဦးဆံုး တရားဦးေဟာရန္ အတြက္ ဒုကၠရစရိယာ
က်င့္စဥ္က ဝတ္ႀကီး ဝတ္ငယ္ ျပဳစုခဲ့သည့္ ပဥၥဝဂီၢငါးဦးရွိရာ ဗာရာဏသီျပည္အနီးမွ ဣသိပတန
မိဂဒါဝုန္ ေတာသို႔ ႂကြေရာက္ခဲ့ေလသည္။ ထုိေတာတြင္ ျမတ္စြာဘုရားသည္ ပဥၥဝဂီၢငါးဦးအား ဒုကၡ၏
ဆန္းၾကယ္ပံုႏွင့္ ေအာင္ျမင္ ႏွိမ္ႏွင္းျခင္း နည္းလမ္းမ်ားကို ေဟာျပခဲ့ေလသည္။ ထုိအခါမွစ၍
ဓမၼစကၠပဝတၱနဟူ၍ တရားဓမၼ စက္ဝန္းကုိ လည္ေစခဲ့သည့္ အတြက္ ဣသိပတန မိဂဒါဝုန္သည္ ဗုဒၶသာသနာေတာ္
စတင္ေပါက္ဖြား ရာေျမျမတ္မဟာျဖစ္သည္ဟု ဆုိနိုင္ေပသည္။
ယေန႔ေခတ္။ ။ဣသိပတန မိဂဒါဝုန္ကုိ
ယခုအခါ ဆာရ္နတ္ (SARNATH) ဟု ေခၚသည္။ အေသာက မင္း တရားႀကီးသည္ ဆာရ္နတ္သုိ႔ ေရာက္ရွိၿပီး
ေက်ာက္စာတုိင္ေပါင္း မ်ားစြာကိုေရးထိုးခဲ့သည္။ အဓိကရ ေက်ာ္ ၾကားေသာ ေနရာဌာနမ်ားကို
ေဖာ္ထုတ္ခဲ့သည္။ ယေန႔ေခတ္တြင္ ဆာရ္နတ္၌ ေတြ႕နုိင္သည့္ အထင္ကရ ေစတီေတာ္မွာ ဓမၼစကၠ (ဓေမၼခ)
ေစတီေတာ္ႀကီးပင္ျဖစ္သည္။ ယင္းေစတီ ေတာ္ႀကီးမွာ ႀကီးက်ယ္ခမ္းနား သကဲ့သို႔ အေသာက မင္းတရားႀကီး
စုိက္ထူထားခဲ့ေသာ ေက်ာက္တုိင္မွ လက္ရာေျမာက္လွေသာ ျခေသၤ့ရုပ္တု ႀကီးမွာလည္း သမုိ္င္းအေထာက္အထား
တခုအျဖစ္ ယခုအခါ ဆာရ္နတ္ျပတုိက္၌ ေတြ႔ရသည္။ ဆာရ္နတ္မွ စိတ္ဝင္စား ၾကည္ညိဳဖြယ္ရာ မ်ားစြာရွိသည္။
ေရွးေဟာင္းျပတုိက္ တခုလည္းရွိသည္။
၁။ေခ်ာက္ခ႑ီေစတီေတာ္။ ။ကုန္းျမင့္ထိပ္ေပၚတြင္ ရွစ္ေထာင့္မုခ္
ျပသာဒ္ႏွင့္ တည္ေဆာက္ထားေသာ အုတ္ေျမပံုအျမင့္ႀကီး တခုျဖစ္သည္။ ယေန႔ ေတြ႔ရွိရေသာ လက္ရာကုိၾကည့္ျခင္းအားျဖင့္
၁၅၈၈ ခုႏွစ္၌ အကၠဘာဘုရင္ တည္ထားသည့္ လက္ရာ ျဖစ္နိုင္ေလသည္။
၂။ဓမၼရာဇိကေစတီေတာ္။ ။အေသာကမင္းတရား ႀကီး ေက်ာက္စာတုိင္၏ ေတာင္ဘက္၌ေတြ႔ရေသာ
စက္ဝုိင္း ပံု ေစတီငုတ္တ႔ုိ ျဖစ္သည္။
၃။အေသာကမင္းတရားႀကီးေက်ာက္စာတုိင္။
။ဓမၼစၾကာ တရားဦးေဟာရာ အရပ္ကို ၫြန္ျပထားျခင္း ျဖစ္သည္။ မူလအျမင့္ ေပ(၇၀) ရွိဟန္တူေသာ္လည္း
ယခု (၈) ေပခန္႔သာ ေျမမွာက်န္ရစ္သည္။ စာအမွတ္အသား တစံုတရာမရွိ။ အေသာက လုမၺိနီ ေက်ာက္တုိင္
ၿပီးလွ်င္ ဒုတိယတိုင္ျဖစ္သည္။
၄။မူလဂႏၶကုဋိဝိဟာရ။ ။အနာဂါရိကဓမၼပါလ ဦးစီးသည့္ မဟာေဗာဓိ အသင္းႀကီးက
တည္ေဆာက္ လွဴဒါန္းသည္။ ေပ ၁၁၀ ျမင့္ၿပီး စုလစ္ခြ်န္အထြက္ တင္ထားေသာ ျပာသာဒ္ ေဆာင္ႀကီး
ျဖစ္သည္။ ျမတ္ဗုဒၶ ရုပ္ပြားေတာ္တဆူ ႏွင့္ ဓါတ္ေတာ္ၾကဳတ္ရွိသည္။
ျမတ္ဗုဒၶေခတ္။
။ပါဝါျပည္မွ ပန္းထိမ္သည္သား စုႏၵကပ္လွဴေသာ “သုကရမဒၵဝ”ဆြမ္းကုိ ေနာက္ဆံုး ဘုဥ္း
ေပးၿပီးေသာ ျမတ္ဗုဒၶသည္ ျပင္းထန္ေသာ ဝမ္းေသြးသြန္ေရာဂါ ျဖစ္ေတာ္မူသည္။ ထုိေရာဂါ ၾကားမွ
ဘုရား ရွင္သည္ မိမိ ပရိနိဗၺာန္ျပဳရာအရပ္ ျဖစ္မည့္ သံုးဂါဝုတ္မွ် ကြာေဝးေသာ ကုသိနာရုံျပည္သုိ႔
ႂကြေတာ္မူသည္။ ဟိရညဝတီျမစ္ကုိ ကူးျဖတ္ၿပီး ကုသိနာရံုၿမိဳ႕ အဝင္အင္ၾကင္းဥယ်ာဥ္သုိ႔ ေရာက္ေတာ္မူ
ေသာအခါ အင္ၾကင္းပင္ ပ်ိဳတုိ႔ၾကား၌ ေျမာက္အရပ္သို႔ ဦးေခါင္းျပဳကာ ခင္းထားအပ္ေသာ ေညာင္ေစာင္းတြင္
ေလ်ာင္းေတာ္မူသည္။ ထုိေန႔ သည္။ သကၠရာဇ္ ၁၄၈ ခုႏွစ္ ကဆုန္လျပည့္အဂၤါ ေန႔တည္း။ ထုိညလြန္ေျမာက္ၿပီး
အရုဏ္တက္လုနီး အခ်ိန္တြင္ ျမတ္စြာဘုရား ပရိနိဗၺာန္ စံယူေတာ္မူ ေလသည္။ ထုိေၾကာင့္ ကုသိနာရံုကုိ
ျမတ္စြာဘုရား၏ သံေဝဇနိယ ေလးဌာနတြင္ ေနာက္ဆံုးအျဖစ္ ကုိယ္ေတာ္တိုင္ သတ္မွတ္ ေဟာၾကားေတာ္မူခဲ့
ေလသည္။
ယေန႔ေခတ္။ ။ယေန႔ကာလတြင္
ကုသိနာရုံေဒသ ကုိ ဥတၱရပရာေဒ့ရ္ ေဂါရကၡပူရ္ခရိုင္ကဆိယ (ယသိယ)ဟု ယူဆၾကေလသည္။ အေသာကမင္း
တရားႀကီး တည္ထားခဲ့သည္ ဆုိေသာ မဟာပရိနိဗၺာန ေစတီေတာ္သည္ ဂုပၸတေခတ္မွစ၍ ရက္စြဲထုိးထားသျဖင့္
ေနာက္ထပ္တည္ထားေသာ ေစတီေတာ္၏ ျမဳပ္ေနသည္ဟု ယူဆၾက သည္။ အျခား သာသနိကဌာနမ်ားစြာရွိၾကသည္။
၁။ဘုရားေက်ာင္းေတာ္။
မဟာပရိနိဗၺာနေစတီေတာ္ အနီး၌ရွိသည္။ အတြင္း၌ ေျမာက္ဘက္သုိ႔ ဦးေခါင္းျပဳ၍ အေနာက္ဘက္သုိ႔
မ်က္ႏွာမူကာ ေလ်ာင္းေတာ္မူ ဆင္းတုတဆူရွိသည္။ လက္ရာ အလြန္ ေျမာက္လွသျဖင့္ သက္ေတာ္ထင္ရွားအလား
ထင္ရသည္။ ဖူးေတြ႔ရသူတုိင္း ဘုရားရွင္ ပရိနိဗၺာန္ ျပဳေနသည့္အလား ခံစားရသျဖင့္ ဝမ္းနည္းေၾကကြဲ
သံေဝဂရသည္အထိ လက္ရာေျမာက္လွေသာ ဆင္းတုေတာ္ျဖစ္ေပသည္။ ဗုဒၶဘာသာဝင္ ဘုရားဖူးမ်ားက ေရႊျပားကပ္ျခင္း၊
ပုိးသားသကၤန္း ကပ္လွဴျခင္းျပဳၾကသည္။ ၂၃ေပ၉ လက္မရွည္ေသာ ေညာင္ ေစာင္းသဏၭာန္ အုတ္ခံုေပၚတြင္
အရပ္ေတာ္ ေပ ႏွစ္ဆယ္ရွိ ဆင္းတုျဖစ္သည္။ အနီးအပါးတြင္ အာနႏၵာ မေထရ္ပံုေတာ္ဆင္းတု၊ မလႅာမင္းသား
တဦးႏွင့္ သုဘဒၵ ရဟန္းႀကီးပံုတူမ်ားအျပင္ အျခား ပံုေဖာ္၍မရသူ ငါးဦး ပံုတူမ်ားလည္းရွိသည္။
ဤဆင္းတုေတာ္ကုိ ေအဒီ ၅ ရာစုတြင္ ထုလုပ္လွဴဒါန္းသည္ဟု စာေရးထုိးပါရွိသည္ကုိ ေထာက္ထား၍
သိနိုင္ပါသည္။
၂။မဟာပရိနိဗၺာနေစတီ။
။ဗုဒၶဘုရားရွင္ ပရိနိဗၺာန္ စံေတာ္မူရာ ေနရာတြင္ တည္ထားေသာ ေစတီေတာ္ဟု ယူဆနိုင္သည္။
ေစတီေတာ္အတြင္း ေတြ႔ရွိရေသာ ေၾကးျပားပုရပုိက္ႏွင့္ ဒဂၤါး ၆ ျပားကုိ ေထာက္ထား၍ ေစတီ
ေတာ္ ဒါယကာမွာ ကုမာရဂုပၸတ (ေအဒီ၄၁၃-၄၅၅) ျဖစ္သည္ဟု ယူဆရသည္။
၃။အဂၤါရေစတီ
သို႔မဟုတ္ မကုဋဗႏၶေစတီ။ ။မဟာပရိနိဗၺာနေစတီ၏ အေရွ့ဘက္ ၆ ဖာလုံ အကြာ၌ တည္ရွိသည္။
ဘုရားရွင္၏ ဓာတ္ေတာ္ေမြ ေတာ္မ်ားကုိ အညီအမွ်ခြဲေဝေနရာ၌ တည္ထားခဲ့ ေသာ ေစတီဟု ယူဆၾကသည္။
ဤေနရာကုိ ယခုအခါ ရာမ္ဘာရ္ RAM BHAR ဟုေခၚသည္။
ဤေဖာ္ျပပါ ေလးဌာနသည္ ဗုဒၶဘုရားရွင္
ကုိယ္ေတာ္တုိင္ ေဟာၾကားခဲ့ေသာ သံေဝဇနိယ ေလးဌာန ျဖစ္သည္။ ဤေလးဌာနသည္ ဗုဒၶဘာသာ ဝင္တုိင္းအတြက္
သြားေရာက္ ဖူးေျမာက္ထုိက္ေသာ ေနရာမ်ား ျဖစ္သည္။ ဤေနရာ၌ ဤသို႔ေသာ ဝိေသသထူးမ်ား ျဖစ္ခဲ့ၾကသည္ဟု
ေအာက္ေမ့ သတိရနိုင္သည္ ဆုိလွ်င္ပင္ ေကာင္းစြာအက်ိဳး ျဖစ္ထြန္းေပမည္ဟု ဘုရားရွင္ ကုိယ္ေတာ္တုိင္
ေဟာၾကားေတာ္မူခဲ့သတည္း။
၂။ဗုဒၶဝင္လာအျခားဌာနမ်ား
အထက္ပါ သံေဝဇနိယ ေလးဌာနအျပင္ ဗုဒၶဝင္၌ ပါရွိေသာအျခားအေရးပါသည့္
သာသနိက ဌာနမ်ား စြာရွိ သည့္ အနက္ ယေန႔ေခတ္တြင္ ေတြ႔ရွိရေသာ ေနရာဌာနမ်ားကုိ ေအာက္တြင္ေဖာ္ျပလုိက္ပါသည္။
၁။ကပိလဝတ္။
။နီေပါလ္ျပည္ပုိင္နက္၌ရွိေသာ ပါဒါရီးယား
PADARIA ဟုေခၚသည္။ လုမၺိနီမွ ၁၀ မိုင္ အကြာ တြင္ရွိသည္။ ေရာဟိနီ (ယခု ကုိဟန္
KOHAN) ျမစ္အနီး၌ ရွိၿပီး ဟိမဝႏၲာေတာင္တန္း အေျခတြင္ရွိသည္။ နိဂလိဝ NIGLIWA ေက်ာက္စာတိုင္ကို
အေသာက မင္းတရားႀကီး စုိက္ထူခဲ့သည္ကုိ ၁၈၉၈ ခုႏွစ္၌ တူးေဖာ္ ေတြ႔ ရွိခဲ့သည္။
၂။ေကာသမၺီ။ ။ယေန႔ အိႏၵိယနိုင္ငံ
အလာဟာဘတ္ၿမိဳ႕မွ ၃၈ မိုင္ အကြာတြင္ရွိသည္။ ယေန႔အေခၚ ေကာဆမ္ KOSAM ဟုေခၚၿပီး ရြာငယ္
သာသာမွ်သာ ရွိေတာ့သည္။ JUMNA ျမစ္အနီး ကမ္းပါးေပၚ၌ ရွိသည္။ ယေန႔ေခတ္ တူးေဖာ္ေတြ႔ရွိထားေသာ
ေကာသမၺီၿမိဳ႕ ရုိးေဟာင္း သည္ ေပ ၃၀ ခန္႔ျမင့္သည္။ ၄ မိုင္ အက်ယ္အဝန္းခန္႔ ရွိသည္ဟု
ခန္႔မွန္းရသည္။ အေသာက မင္းတရားႀကီး စုိက္ထူသြားသည္ဟု ယူဆရေသာ ၂၂ ေပ ျမင့္ ေက်ာက္တုိင္
တတုိင္လည္း ေတြ႔ရွိရသည့္ျပင္ ဆာရ္နတ္၌ ေတြ႔ရေသာ ေဗာဓိသတၱ ဆင္းတုေတာ္ႏွင့္ တေထရာတည္း
ျဖစ္သည့္ ေက်ာက္ဆင္းတုတဆူ လည္းရွိသည္။
၃။နာလႏၵာ။ ။ျမတ္ဗုဒၶ၏ ေနာက္ဆံုးခရီးတြင္ နာလႏၵာကုိ ဝင္သြားေၾကာင္း
မဟာပရိနိဗၺာန သုတ္တြင္ ေတြ႔ရသည္။ အရွင္သာရိပုတၱရာ ဖြားျမင္ရာအရပ္ျဖစ္သည္။ ယေန႔ေခတ္တြင္
ရာဇၿဂိဳဟ္မွ (၇) မုိင္ အကြာတြင္ ရွိေသာ ဗာရ္ေဂါန္ BARGAON ရြာကေလးေနရာပင္ျဖစ္သည္ဟု
အသိအမွတ္ျပဳၾကသည္။ နာလႏၵာသည္ ေရွးက အလြန္ ႀကီးက်ယ္ေသာ ဗုဒၶတကၠသိုလ္ႀကီး ျဖစ္ခဲ့သည္။
ေအဒီ ၅ ရာစုမွ ၁၂ ရာစုအထိ ႏွစ္ေပါင္း ၈၀၀ တုိင္တုိင္ စာသင္သား ရဟန္းေတာ္ ၁၀၀၀၀ ေက်ာ္မွ်
မွီတင္းသီတင္းသံုးရာအေဆာက္ အဦးႀကီးျဖစ္၍ ႀကီးက်ယ္ ခမ္းနားေသာ အုတ္ျမစ္ ေနရာမ်ား တူးေဖာ္ေတြ႔ရွိရသည္။
တရုတ္ ဘုရားဖူး ခရီးသည္ ရြန္ဆန္၏ မွတ္တမ္းအရ ဤတကၠသုိလ္၏ ဒါယကာမွာ ဟႆမင္းႀကီးႏွင့္ အျခား
မင္းမ်ားျဖစ္သည္ဟု ဆုိသည္။ နာလႏၵာမွာ ထူးခြ်န္ေသာ ဗုဒၶစာေပပညာရွင္မ်ား ေပၚထြက္ရာ မဟာတကၠသိုလ္
ဝိဟာရ အျဖစ္ ေက်ာ္ၾကားသည္။ မဟာယန ဗုဒၶ အေတြးအေခၚ ေပါက္ဖြားလ်က္ ထင္ရွားေသာ ဗုဒၶဝါဒီ
ေတြးေခၚရွင္ “နာဂဇၨဳန” ေပၚထြန္းရာ ေနရာျဖစ္သည္။ အပ်က္အစီးမ်ား ၾကားမွ ေက်ာင္းေတာ္ရာ
အေဆာက္အဦးေနရာ ေစတီေတာ္၊ အခန္းမ်ား ဖြဲ႔စည္းထားပံုစသည့္ အေျခအုတ္ျမစ္တုိ႔ကုိ အဆင့္ဆင့္တူးေဖာ္
ထားရွိသည့္အတြက္ သုေတသီမ်ား အတြက္ အေရးပါေသာ ျမတ္ဗုဒၶဌာနႀကီး တခုျဖစ္ေနေပသည္။ နာလႏၵာသည္
၁၂ ရာစုတြင္ လူမသမာ မိစၧာဒိ႒ိတုိ႔ ဝင္ေရာက္ ဖ်က္ဆီးမႈ ေၾကာင့္ ပ်က္စီးခဲ့ရေလသည္။
၄။ရာဇၿဂိဳဟ္။ ။ျမတ္ဗုဒၶဘုရားရွင္ လက္ထက္ ေတာ္တြင္ အလြန္ႀကီးက်ယ္ေသာ
မဂဓတုိင္း၏ ၿမိဳ႕ေတာ္၊ ဘုရားရွင္၏ ေဝဠဳဝန္ေက်ာင္းေတာ္ ဒါယကာ ဗိမၺိသာရ၏ နန္းစုိက္ရာ
ရာဇၿဂိဳဟ္သည္ ယခုအခါ ဘီဟာနယ္ (အိႏၵိယ) ပတၱနာခရုိင္မွ ရဂ်္ဂီးရ္ RAJGIR အမည္ရွိေသာ ၿမိဳ႕ရြာငယ္ကေလး
အျဖစ္သာေတြ႔ရေတာ့သည္။ ျမတ္ဗုဒၶဘုရားရွင္ နွင့္ ပတ္သက္ရာ သာသနိကဌာနမ်ားတြင္ ဤရာဇၿဂိဳဟ္မွာ
အမွတ္အသား အမ်ားဆံုး ခံရေသာ ေနရာမ်ား ျဖစ္သည္၊ ဘုရားရွင္ အမ်ာဆံုး ဝင္ထြက္သြားလာ သီတင္းသံုးရာေနရာ
တခုလည္း ျဖစ္သည္။ ထုိျပင္ ေဒဝဒတ္၏ ဘုရားအေပၚ ႀကံစည္မႈမ်ား ျပဳလုပ္ရာ အရပ္လည္း ျဖစ္သည္။
ေတာင္မ်ား ဝန္းရံ လ်က္ရွိေသာ ရာဇၿဂိဳဟ္သည္ ေအးခ်မ္းလွသည္။ အနီးရွိ ဂိဇၥ်ကုဋ္ေတာင္သည္
ျမတ္ဗုဒၶ ႏွစ္သက္ခ်မ္းေျမ့ ၾကည္ လင္စြာ စံပယ္သီတင္းသံုးရာ အရပ္ျဖစ္ သကဲ့သို႔ အနီးအနားရွိ
ေဝဘာရေတာင္၊ သတၱပႏၷိ လႈိင္ဂူေတာ္ႀကီးသည္ ဘုရားရွင္ ပရိနိဗၺာန္ စံေတာ္မူၿပီးေနာက္ ပထမသဂၤါယနာ
တင္ရာေနရာ ျဖစ္သည္။ ဤရာဇၿဂိဳဟ္ကုိပင္ အမည္ နာမအမ်ိဳးမ်ိဳး ျဖင့္ ေခၚၾကသည္။ ဂိရိဗၺရာဇၿဂဳိၿမိဳ႕၊
ရာဇဂရၿမိဳ႕၊ ဝသုဝတီၿမိဳ႕၊ ဗာရဟျဒသပူရၿမိဳ႕၊ ကုသဂရၿမိဳ႕ စသည္ျဖင့္ အမ်ိဳးမ်ိဳး ေခၚၾကသည္။
ဂိဇၥ်ကုဋ္ေတာင္သည္ ဗုဒၶဝင္ သာသနိကေတာင္ ျဖစ္သည္။ ယခုအခါ ရဂ်ီးဂါးရ္ရြာငယ္အနီး၌ ရွင္းလင္းစြာ
ေတြ႔ျမင္နိုင္သည္။ ဗုဒၶဘုရားရွင္ႏွင့္ ဆုိင္ရာေနရာ ေဒသတို႔တြင္ ဂိဇၥ်ကုဋ္ ေတာင္သည္
အထင္ရွားဆံုးျဖစ္သည္။ ဘုရားရွင္ လက္ထက္ ေတာ္ကပင္ ရွိသည္ဟု ယူဆရေသာ TAPODA NADI ေရပူစမ္းသည္
ရာဇၿဂိဳဟ္၏ ေျမာက္ဘက္ ေတာင္ကုန္း ခ်ိဳင့္ဝွမ္းတြင္ ယေန႔တုိင္ ေတြ႔ျမင္ရသည္။ ဘုရားရွင္
ဝါကပ္ေတာ္မူရာ သီတင္းသံုးေတာ္မူရာ ေဝဠဳဝန္ေက်ာင္းေတာ္ ေနရာဟု ယူဆရေသာ ေနရာတြင္ ယေန႔တုိင္
ဝါးေတာႀကီး အျဖစ္ ေတြ႔ျမင္ရသည္။ သားေတာ္ အဇတသတ္က အက်ဥ္းခ်ရာ ဗိမၺိသာရ အက်ဥ္း ေထာင္
ေနရာဟုလည္း ယူဆရေသာ ၆ ေပ နံရံတခုကုိ တူးေဖာ္ ေတြ႔ရွိ ထားေလသည္။
၅။ေဝသာလီ။ ။ျမတ္စြာဘုရားရွင္ အႀကိမ္ေပါင္း မ်ားစြာ ႂကြေရာက္
သီတင္းသံုးရာ လိစၧဝီမင္းတုိ႔၏ ၿမိဳ႕ေတာ္ ေဝသာလီ ေနရာသည္ ယခုအခါ ဘီဟာနယ္ မူဇဖာပူရ္ခရုိင္
ဘာဆာရ္ၿမိဳ႕ဟု အသိအမွတ္ ျပဳနုိင္သည္။ ဗုဒၶဘုရားရွင္သည္ ေက်ာ္ၾကားေသာ နန္းတြင္ ကေခ်သည္
အမၺပါလီ လွဴဒါန္းေသာ သရက္ဥယ်ာဥ္တြင္ ေနထုိင္ သီတင္းသံုးဖူးသည္။ ပရိနိဗၺာန္စံယူမည္ဟုလည္း
သံုးလႀကိဳတင္ မိန္႔ၾကားခဲ့ရာေနရာလည္း ေဝသာလီပင္ ျဖစ္သည္။ ျမတ္စြာဘုရား ပရိနိဗၺာန္ စံေတာ္မူၿပီးေသာအခါ
မိမိတုိ႔ရရွိေသာ ဓာတ္ေတာ္ေမြေတာ္အစုကုိ လိစၧဝီမင္းတုိ႔က ဘုရားပုထုိးမ်ားတည္ထား ပူေဇာ္ႀကသျဖင့္
ယေန႔တုိင္ အေျမာက္အျမား ေတြ႔ရသည္။
၆။သာဝတၳိ။ ။ဗုဒၶဘုရားရွင္
၂၄ ဝါတုိင္တုိင္ ဝါဆုိဝါကပ္ေတာ္မူသည့္ ေကာသလတုိင္း ပေသနဒီ ေကာသလ မင္းႀကီး၏ သာဝတၳိျပည္သည္
ယခုအခါ ဥတၱရာပရာေဒ့ရ္ျပည္နယ္ ဂုႏၵ GONDA ခရုိင္ ဘာလာရမ္ပူၿမိဳ႕မွ (၇) မုိင္အကြာတြင္ရွိေသာ
ဆေဟတ္-မေဟတ္ SAHET MAHET အရပ္ ျဖစ္မည္ဟု ယူဆၾကသည္။ ဗုဒၶဝင္ စာေပတြင္ ထင္ရွားသည့္ သာဝတၳိၿမိဳ႕သည္။
ေဇတဝန္ေက်ာင္းေတာ္၌ ဘုရားရွင္ ၂၄ ဝါ ဝါဆုိေတာ္မူသည့္ အတြက္သာမက တန္ခိုးျပာဋိဟာ ျပ၍
ေအာင္ျမင္ရာအရပ္ ျဖစ္ေသာေၾကာင့္လည္း ပါသည္။ ယေန႔ေတြ႔ရေသာ သာဝတၳိအရပ္ဟု ယူဆသည့္ ဆေဟတ္-မေဟတ္၌
ထူးျခားေသာ ေရွးေဟာင္း အေဆာက္အဦးမ်ားကုိ ရွာေဖြတူးေဖာ္ ေတြ႔ၾကသည္။ မေဟတ္ အရပ္သည္ ဧက
၄၀၀ ေလာက္ဖံုးလြမ္း က်ယ္ျပန္႔ၿပီး မူရင္း သာဝတၳိၿမိဳ႕ ကြက္ရာမ်ားကို တူးေဖာ္ေတြ႔ၾကရသည္။
ဆေဟတ္ သည္ ဧကေပါင္း ၃၂ ဧကရွိ၍ မူလ ေဇတဝန္ ေက်ာင္းေတာ္ရာကို တူးေဖာ္ေတြ႔ရွိရသည္ ေဇတဝန္ေက်ာင္းေတာ္
ေနရာကို ၾကည့္ျခင္းအားျဖင့္ ေအဒီ ၁၂ ရာစု အထိ တည္တံ့ရွည္ၾကာခဲ့ဟန္တူသည့္ အေထာက္အထားမ်ားကုိ
ေတြ႔ရသည္။ သာဝတၳိၿမိဳ႕ေတာ္ေနရာ၌ ယေန႔ အထင္အရွား ေတြ႔ရသည့္မ်ားမွာ ေဇတဝန္ေက်ာင္းေတာ္ရာ
ပစၥယံႏွင့္ တကြ အေဆာက္အဦး အုတ္ျမစ္မ်ား ႏွင့္ ၿမိဳ႕ေတာ္ရာ၊ နန္းၿမိဳ႕ရုိးမုခ္ဦးမ်ားျဖစ္သည္။
ေဇတဝန္ ေက်ာင္းေတာ္ရာ အေရွ့တြင္ အာနႏၵာ ေဗာဓိေညာင္ပင္ ႀကီးကုိလည္း ေတြ႔ရသည္။
၇။သကၤႆနဂိုရ္။ ။ဗုဒၶဘုရားရွင္သည္ သတၱမဝါ ကုိ တာဝတႎသာျပည္၌ သီတင္းသံုးေတာ္မူ၍ မယ္ေတာ္ မိနတ္သား
ႏွင့္ တကြအျခားေသာ ပုဂိၢဳမ်ားကုိ အဘိဓမၼာတရားေတာ္မ်ား ေဟာၾကား ၿပီးေနာက္ ဝါကြ်တ္ ေသာအခါ
သကၤႆနဂိုရ္ျပည္သုိ႔ ဆင္းသက္ ေတာ္မူသည္ဟု ဗုဒၶဝင္စာေပမ်ား၌ ေတြ႔ရသျဖင့္ သကၤႆ နဂိုရ္ျပည္သည္
အေရးႀကီး ေသာ ဌာနတခုျဖစ္သည္ဟု မွတ္ယူရသည္။ ယခုအခါ ဥတၱရာပရာေဒ့ရ္ျပည္နယ္ အိတာ ခရုိင္အတြင္းရွိ
သနိသ-ဘာသႏၲတပူရ္ အရပ္ေဒသျဖစ္သည္ဟု ယူဆၾကသည္။ သံကိသ ေဒသဟု ေခၚသည္။ အေသာကမင္းတရားႀကီး
ေရးထုိးခဲ့ေသာ ေက်ာက္စာတုိင္ တတုိင္၏ ထိပ္ကို ေတြ႔ရွိရသည္။ ေျမၿမိဳ႕ရုိးတခုကုိလည္း
တူးေဖာ္ေတြ႔ ရွိရသည္။ သကၤႆေဒသသည္ ဗုဒၶဘာသာဝင္မ်ား အတြက္ အေရးႀကီးေသာ သာသနိကဌာနသာ မဟုတ္
ဟိႏၵဴ လူမ်ိဳးမ်ား အတြက္လည္း ရာမာယနက်မ္းေတာ္လာဌာန တခုအျဖစ္ အေလး အျမတ္ျပဳၾကသည္။ ေရွးေဟာင္းသုေတသန
လုပ္ငန္းမ်ားျဖင့္ အေထာက္အထား ေပါင္းမ်ားစြာကုိ ယေန႔တုိင္ ေတြ႔ရွိနုိင္သည္။ ဤေဖာ္ျပပါ
ေနရာေဒသမ်ားသည္ ဗုဒၶဝင္ စာေပလာ ဘုရားရွင္ ေတာ္ သက္ေတာ္ ထင္ရွားသြားလာ ေနထုိင္ သီတင္းသံုးေတာ္မူရာ
အရပ္ဌာနမ်ား ျဖစ္ေပသည္။ ယေန႔တုိင္ အေထာက္အထားမ်ားစြာ ရွာေဖြတူးေဖာ္လွ်င္ ေတြ႔နုိင္ေသးသည္။
ေတြ႔ရွိသမွ်ကုိ ရုပ္လုံးေဖာ္၍ သာသနိက အရပ္ ေဒသမ်ားအျဖစ္ လူမ်ားသြားေရာက္ ၾကည္ညိဳၾက
ရသည္။ ဗုဒၶဝင္စာေပလာ ဌာနမ်ားျဖစ္သည္။ ဗုဒၶဝင္ ဘာသာဝင္ ဘုရားဖူးမ်ား သာမက သုေတသီမ်ားပါ
သြားေရာက္ၾကရသည့္ အရပ္ဌာန ႀကီးမ်ားျဖစ္ေလသည္။
၃။ဗုဒၶသာသနာႏွင့္သက္ဆိုင္ရာဌာနမ်ား
အထက္ေဖာ္ျပပါ ျမတ္ဗုဒၶႏွင့္သက္ဆုိင္ရာေနရာ မ်ားအျပင္
ဗုဒၶဝင္စာေပ၌ မပါရွိေသာ္လည္း ေရွးဦး အက်ဆံုး ဗုဒၶဝင္ ယဥ္ေက်းမႈမ်ား ႀကီးက်ယ္ထြန္းကားရာ
သမုိင္းဝင္ ေနရာမ်ားလည္းရွိသည္။ ဗုဒၶဘာသာဝင္ မ်ားအေနျဖင့္ ဗုဒၶဝင္ ယဥ္ေက်းမႈမ်ား ႀကီးက်ယ္ထင္ရွားခဲ့ေသာ
အရပ္ေဒသမ်ားကုိလည္း သိရွိထားသင့္ ၾကေပသည္။ ထုိေနရာဌာနမ်ားသည္ မဇၥ်ိမေဒသတြင္ အမ်ားဆံုးျဖစ္၍
ဘုရားရွင္ ပရိနိဗၺာန္ ျပဳၿပီးေနာက္ ဗုဒၶဘာသာအေျခခုိင္ရာ ဗုဒၶဝင္ ယဥ္ေက်းမႈႀကီးက်ယ္ထြန္းကားရာ
ေနရာႀကီးမ်ားအျဖစ္ ယေန႔တုိင္ အသိအမွတ္ ျပဳလ်က္ ေလ့လာၾကရေသာ ဌာနႀကီးမ်ားျဖစ္ေပသည္။
၁။ဆန္ခ်ီ
ဗုဒၶစာေပတြင္
ဤအရပ္ေဒသ၏ အမည္နာမကုိ မေတြ႔ရွိရပါ။ သုိ႔ရာတြင္ ျမတ္ဗုဒၶ ပရိနိဗၺာန္ စံလြန္ ေတာ္မူၿပီး
ေနာက္ပုိင္း ဗုဒၶဝင္ဆိုင္ရာ သာသနိက ပစၥည္း၊ ဗုဒၶဘာသာ ယဥ္ေက်းမႈဆုိင္ရာ မ်ားစြာတုိ႔ကိုမူ ဤအရပ္၌ အမ်ားအျပား ေတြ႔ရွိရေလသည္။
ယေန႔ အိႏၵိယျပည္တြင္ အထင္အရွားႏွင့္အႀကီးမား အက်ယ္ျပန္႔ဆံုး ဗုဒၶဘာသာဆုိင္ရာမ်ား၊ ယဥ္ေက်းမႈ
အဆင့္အတန္း ျမင့္မားလွသည့္ လက္ရာမ်ားစြာ ေတြ႔ရွိရေလသည္။ အျခားေဒသမ်ားကဲ့သို႔ပင္ ဗုဒၶဝင္ဆုိင္ရာမ်ားကုိ
ထိန္းသိမ္း မွတ္တမ္းျပဳစုေစာင့္ေရွာက္ေတာ္ မူခဲ့ေသာ အေသာကမင္းတရားႀကီး၏ ႀကိဳးပမ္း အားထုတ္မႈေၾကာင့္
ဤဆန္ခ်ီေဒသည္ ယေန႔ အိႏၵိျပည္သည္ ဗုဒၶဘာသာ သာသနိကမ်ားျဖင့္ ျပည့္စံု၍ ဗဟုိဌာနႀကီး ျဖစ္ေနေလၿပီ။
ဆန္ခ်ီသည္ဘုိေပါလ္ BHOPAL ခရုိင္တြင္ရွိၿပီး ဘံုေဘၿမိဳ႕မွ မုိင္းေပါင္း ၅၄၉ မုိင္ေဝး၍
ကာလကတၱားမွ မုိင္းေပါင္း ၈၉၇ မို္င္ေဝးေလသည္။ ဗုဒၶဘာသာဆုိင္ရာ ဘုရားပုထုိးမ်ား၊ ေက်ာင္းေတာ္ရာမ်ား
စသည္ သာသနိက ေရွးေဟာင္းပစၥည္း အေဆာက္အဦးမ်ား အမ်ားဆံုး တည္ရွိရာအရပ္ျဖစ္သည္။ ေတာင္ကုန္းေပၚ၌
အမ်ားဆံုးေတြ႔ရသည္။ ေတြ႔ရေသာ ေစတီ၊ ပုထုိး မ်ားမွာ ေရွးေဟာင္း အိႏၵိယ အႏုပညာ ဗိသုကာ
လက္ရာမ်ားျဖစ္ၿပီး ေရွးအက်ဆံုး ဘီစီ ၃ ရာစု ေလာက္မွ ေအဒီ ၁၂ ရာစုထိေတြ႔ရၿပီး ပံုသဏၭာန္
အရြယ္အစား အမ်ိဳးမ်ိဳး ေတြ႔ရသည္။ ေအာက္ေျခ ဖိနပ္ေတာ္ ေပ ၁၀၀၀ ေလာက္က်ယ္ေသာ ႀကီးမားက်ယ္ျပန္႔
မို႔ေမာက္ေသာ ေပါင္းအခုံး ႏွင့္ အျမင့္ဉာဏ္ေတာ္ေပ ၅၀ ေလာက္ျမင့္ေသာ ပုထုိးေစတီ မ်ားမွ
အျမင့္ ၁ ေပ ထက္မပုိေသာ ေစတီငယ္မ်ားအထိ အစီအစဥ္ ေတြ႔ရသည္။ ဆန္ခ်ီအရပ္၏ ထူးျခားခ်က္တရပ္မွာ
အေသာက မင္းတရားႀကီး၏ သားေတာ္ ရွင္မဟိႏၵ မေထရ္ျမတ္သည္ သီဟုိဠ္ကြ်န္း (သီရိလကၤာ)သို႔
သာသနာျပဳ ႂကြေတာ္မူရာ လမ္းခရီးဝယ္ ရပ္တန္႔ေတာ္မူေသာ ေနရာ၌ ေက်ာင္းေတာ္ရာတခု ယေန႔တုိင္
ေတြ႔ရွိေနရသျဖင့္ ထုိဆန္ခ်ီေနရာသည္ အေသာက မင္းတရာႀကီး လက္ထက္၌ပင္ ႀကီးက်ယ္စည္ကား ေနၿပီဟု
ယူဆရသည္။ ဆန္ခ်ီအရပ္တြင္ အႀကီးမားဆံုး ပုထုိးေတာ္ႀကီးမွာ “မဟာပုထုိးေတာ္ ႀကီး” ျဖစ္ၿပီး
ထုထည္ႀကီးမား က်ယ္ျပန္႔လွသည္။ ယင္း မဟာပုထုိးေတာ္ႀကီး၏ အေရွ့ေျမာက္ဘက္၌ ပံုစံတူ ပုထုိးေတာ္ငယ္တခု
ေတြ႔ရသည္။ မဟာပုထုိးေတာ္ႀကီး၏ အေရွ့ေျမာက္ဘက္ ေပ ၂၀၀ ခန္႔အကြာတြင္ ျမတ္ဗုဒၶ၏ မဟာသာဝက
ႏွစ္ပါးျဖစ္ေသာ အရွင္သာရိပုတၱရာ မေထရ္ႏွင့္ အရွင္ေမာဂၢလာန္တုိ႔၏ ဓာတ္ေတာ္မ်ားကုိ ေစတီငယ္တခု၌
ဌာပနာထားသည္ကုိ တူးေဖာ္ရရွိသည္။ ထုိ႔ျပင္ ေတာင္ေျခ၏ အေနာက္ဘက္တြင္ ပုထုိးေတာ္ငယ္တဆူ၏
ဌာပနာခန္းတြင္ အရွင္မဟာကႆပ ႏွင့္ အရွင္မဟာေမာဂၢလိပုတၱမေထရ္တုိ႔၏ ဓာတ္ေတာ္ မ်ားကုိလည္းတူးေဖာ္ေတြ႔ရွိခဲ့ရသည္
(ဘီစီ) ကာလ၌ အလြန္ ထင္ရွားေသာ ရဟႏၲာျမတ္ ျဖစ္ေပသည္။ မဟာပုထုိးေတာ္ႀကီး၏ မုခ္ေလးဝတြင္
ဗုဒၶဝင္ရုပ္လံုး ထုလက္ရာမ်ားသည္ အလြန္ အႏုပညာလက္ရာ ေျမာက္လွသည္။ ထုိ႔ျပင္ သမုိင္းတန္ဖုိးရွိလွေသာ
ေက်ာက္တိုင္ႀကီး (၄) တုိင္ကုိလည္း ေတြ႔ရသည္။ မဟာပုထုိးေတာ္ႀကီး၏ ေတာင္ဘက္ မုခ္ဝတြင္
အေသာက ေက်ာက္စာတုိင္ ေတြ႔ရသည္။
၂။တကၠသီလာ
TAXILA
ဆန္ခ်ီေဒသကဲ့သို႔ပင္ တကၠသီလာသည္ ဗုဒၶဝင္ စာေပတုိ႔၌
ထင္ရွားစြာမေတြ႔ရေပ။ သုိ႔ရာတြင္ မင္းညီမင္းသားတုိ႔၏ အဌာရသ ၁၈ ရပ္သင္ႀကားရာ အရပ္အျဖစ္
တကၠသီလာသည္ ထင္ရွားေသာ ေက်ာင္းေတာ္ႀကီးအျဖစ္ကား ေတြ႔ရသည္။ ဤတကၠသီလာ၌ ပညာသင္ၾကား တတ္ေျမာက္မႈကို
ခမ္းနားမႈတခု အျဖစ္ကား ေဖာ္ျပတတ္ၾကသည္။ ပေသနဒီေကာသလမင္းႀကီးႏွင့္ ဗိမၺိသာရမင္းႀကီး၏
သမားေတာ္ ဇီဝကတုိ႔သည္ တကၠသီလာ ေက်ာင္းေတာ္ထြက္မ်ား ျဖစ္သည္။ စာေပႏွင့္ ယဥ္ေက်းမႈအရာတြင္
ျမတ္ဗုဒၶႏွင့္ ေခတ္ၿပိဳင္ ထင္ရွားေသာ ေက်ာင္းေတာ္ ျဖစ္သည္။ ကမၻာေက်ာ္ သဒၵါပါရဂူ-ပါဏီနီသည္လည္း ဤ တကၠသိုလ္မွ
ပင္ျဖစ္သည္။ ယေန႔ကာလတြင္ သမုိင္းဝင္ေစတီပုထုိး ႏွင့္ ေက်ာင္းေတာ္ရာ ေရွးေဟာင္းသမို္င္းဝင္
အေဆာက္အဦးမ်ား ေတြ႔ေနရေသးသည္။ ဂႏၶာရယဥ္ေက်းမႈ သို႔မဟုတ္ ဂႏၶာရဗုဒၶဝင္ ဗိသုကာလက္ရာ အျဖစ္ထင္ရွားေသာ
“ဓမၼရာဇိက” ေစတီေတာ္ႀကီးကုိ ယေန႔တုိင္ ဖူးေတြ႔နိင္သည္။ တကၠသီလာသည္ ယခုအခါ ပါကစၥတန္
နိုင္ငံတြင္း၌ရွိေနၿပီး အိႏၵိယ အေနာက္ေျမာက္ပုိင္း နယ္နိမိတ္ အစပ္၌ ရွိၿပီး ရာလ္ဝါပင္ဒီ
“RAWALPONDI” ၿမိဳ႕မွ မုိင္ ၂၀ ေဝးသည္။
၃။အဂ်ႏၲာႏွင့္ေအလုိရာ
(AJANTA AND ELLORA)
ဗုဒၶဝင္ယဥ္ေက်းမႈလက္ရာ အေျမာက္ဆံုးႏွင့္ ေရွးအက်ဆံုး
ပန္းခ်ီပန္းပုမ်ားကို ျပပါဆုိလွ်င္ အဂ်ႏၲာ ႏွင့္ အလုိရာရွိ ဗုဒၶဝင္ ယဥ္ေက်းမႈ အံ့ဩဖြယ္ရာမ်ားကို
ျပရေပမည္။ ဝါဂုိရာျမစ္ကုိ မုိးလ်က္ရွိေသာ သဘာဝအေလ်ာက္ ေတာင္ႀကီး တြင္းမွ အဂ်ႏၲာဂူမ်ားကို
၁၈၁၉ ခုႏွစ္တြင္းမွ မုဆုိးမ်ားရွာေဖြေတြ႔ရိွခဲ့ေလသည္။ ယခုအခါ အဂ်ႏၲာဂူမ်ားကို ဟုိက္ျဒာဘတ္ျပည္နယ္တြင္ေတြ႔ရွိ
ရၿပီး ဘံုေဘၿမိဳ႕မွ ၂၆၁ မုိင္အကြာ ေတာအရပ္၌ ရွိေလသည္။ က်ဥ္းေျမာင္းေသာေတာင္ ၂ လံုးၾကား
တြင္ ဂူေပါင္း ၂၉ လံုးကုိ ေတြ႔ရွိရၿပီး ၅ လံုးမွာ ေစတီပံု သဏၭာန္ျဖစ္ၿပီး က်န္ဂူမ်ားသည္
ဝိဟာရမ်ား၊ ေက်ာင္းေတာ္မ်ား ျဖစ္ေလသည္။ ျမတ္ဗုဒၶ ပရိနိဗၺာန္ စံေတာ္မူၿပီးေနာက္ ႏွစ္ေပါင္း
၃၀၀ ခန္႔တြင္ အဂ်ႏၲာဂူႀကီး အတြင္း၌ ရဟန္းေတာ္မ်ား တရားေဆာက္တည္ယင္း သီတင္းသံုးေနထုိင္ရာမွ
ဝိဟာရေက်ာင္းေတာ္ႀကီးမ်ားျဖစ္လာၿပီး ၾကည္ညိဳ ဖြယ္ရာ ျမတ္ဗုဒၶရုပ္ပြားေတာ္မ်ားကို အံ့ဩဖြယ္ရာ
အတတ္ပညာမ်ားျဖင့္ ေရးဆြဲထြင္းထုကုိးကြယ္လာ ၾကသညမွာ ႏွစ္ေပါင္း ၁၅၀၀ ေက်ာ္ခဲ့ၿပီး ျဖစ္ေသာ္လည္း
ယေန႔တုိင္ေသသပ္ေကာင္းမြန္စြာ ေတြ႔ရဆဲ ျဖစ္ေလသည္။ အဂ်ႏၲာတြင္ ေတြ႔ရေသာ ပန္းခ်ီ ေဆးေရး
ပညာသည္ ကမၻာတြင္ေက်ာ္ေစာ ထင္ရွားေလသည္။ အထူးသျဖင့္ ဗုဒၶဝင္ ယဥ္ေက်းမႈ ပ်ံ့ႏွ့ံရာအရပ္တုိင္း၌
ေတြ႔ရေသာ ပန္းခ်ီေရးေဆး အတတ္ႏွင့္ ပန္းပုအတတ္တုိ႔မွာ ဤအဂ်ႏၲာအရပ္၌ ေတြ႔ရေသာလက္ရာမ်ား
ထံုးစံနည္းစနစ္မ်ားကို နမူနာယူခဲ့ ၾကရေလသည္။ ကမၻာ့ေရွးေဟာင္း အေဆာက္အဦးမ်ား၊ အႏုပညာမ်ား၊
ပန္းပု ဗိသုကာမ်ားအၾကားတြင္ အဂ်ႏၲာဂူမ်ားသည္ ေက်ာ္ၾကား ထင္ရွားေလသည္။ ေအလုိရာဂူမ်ားသည္
အဂ်ႏၲာဂူမ်ား၏ အေရွ့ဘက္ ၂၅ မုိင္ခန္႔အကြာတြင္ေတြ႔ရသည္။ ေအလု္ိရာဂူမ်ား တြင္ေတြ႔ရေသာ
အႏုပညာ၊ ဗိသုကာလက္ရာ မ်ားတြင္ ဗုဒၶဘာသာ၊ ဂ်ိန္းဘာသာ၊ ျဗဟၼာဏဘာသာသံုးမ်ိဳး ေရာလ်က္ေတြ႔ရသည္။
ေအလုိရာဂူမ်ားတြင္ ၄၄ ဂူရွိသည္အနက္ ၁၂ ခုသာ လွ်င္ ဗုဒၶဘာသာဆုိင္ရာ အႏုပညာ၊ ပန္းပု ဗိသုကာ
လက္ရာမ်ား သက္သက္ကုိ ေဖာ္ျပထားေသာ ဂူမ်ားျဖစ္သည္။ ေအလုိရာဂူမ်ား၏ ေျမာက္ဘက္ စြန္းတြင္
ဂူနံပါတ္ ၁၀ ရွိရာ ယင္းဂူသည္ ေအလုိရာ ၌ရွိေသာ တခုတည္းေသာ “ေစတီ” ျဖစ္သည္။
VISVAKARMA ဂႏၶကုဋိတုိက္ဟု ဆုိနိုင္ေသာပင္မ အေဆာက္အဦးသည္ ၈၅ ေပ ၁၀ လက္မအရွည္ ရွိၿပီး
အမုိးထိအျမင့္မွာ ၃၄ ေပရွိသည္။ဤ အေဆာက္အဦးမ်ားတြင္တခုအပါအဝင္ျဖစ္သည္။
၄။ကာလီဂူမ်ား (KARLI CAVES)
ကာလီဂူမ်ားသည္လည္း အထက္ပါေနရာဌာန မ်ားကဲ့သို႔ အေရးႀကီး၍
စိတ္ဝင္စားဖြယ္ေကာင္းေသာ သာသနိက ဌာနမ်ားျဖစ္သည္။ ပုေနလ္ႏွင့္ ဘံုေဘၿမိဳ႕အၾကား ေဘာဂတ္ေတာင္ကုန္းမ်ားတြင္
ရွိၿပီး ဘံုေဘၿမိဳ႕မွ ၇၈ ၁၂ မိုင္ကြာေဝးသည္။ အိႏိၵယ၌ေတြ႔ရေသာ
ပုထုိးမ်ားတြင္ အထူးျခားဆံုး “ပုထုိးေတာ္ႀကီး” တခုကို ဤဂူမ်ား၌ေတြ႔ရသည္။ အလြန္ႀကီးမားေသာ
ထူပါရုံ ပုထုိးေတာ္ႀကီးမွာ ပန္းပုအႏုပညာႏွင့္ဗိသုကာလက္ရာ ေျမာက္စြာျဖင့္ ရင္သပ္ရႈေမာဖြယ္
ေကာင္းလွသည္။ အခ်ိဳးအစား ပံုပန္းသဏၭာန္ က်နလွသျဖင့္ ယေန႔ေခတ္ပညာရွင္ မ်ားပင္ ေလးစားရသည္။
ပင္မ ခန္းမေဆာင္ ဂႏၶကုဋိသည္ ၁၂၄ ေပရွည္ၿပီး ၄၅ ေပက်ယ္သည္။ အနီးအပါး တြင္လည္း ေက်ာင္းေတာ္ရာ
အမ်ားအျပား ေတြ႔ရေလသည္။ ဤသည္တုိ႔မွာ ဗုဒၶဝင္ယဥ္ေက်းမႈ အႏုပညာ ေရွးေဟာင္းလက္ရာ မ်ား
အမ်ားအျပား ေတြ႔ရေသာ ေနရာဌာနမ်ား ျဖစသည္။
